Litteratura in Interlingue

Li articul Litteratura in Interlingue es desde li 12-im de septembre 2020 un bon articul. Omni bon Articules

Interlingue es un lingue artificial creat de Edgar de Wahl in 1922. It es caracterisat per esser un lingue naturalistic e regulari, un via medial inter li artificialitá de Esperanto e de Ido, e li naturalitá total de Interlingua (quel include mult ínregularitás).[1]

Un grand parte del litteratura in Interlingue ha esset publicat in su revue official, Cosmoglotta.

Li periodes in queles on divide li movement occidentalistic e li litteratura in Interlingue es li sequent)[1]:

  • Unesim periode (1921—1927): Desde li creation del lingue til li change del centrale de Occidental a Vienna.
  • Periode de Vienna (1927—1949): Desde li change del centrale a Vienna til li change del nómine a Interlingue
  • Periode de stagnation (1950—1999): Desde li change del nómine del lingue til li creation del unesim Yahoo! Group.
  • Revivement in li internet (1999 til hodie): Desde li creation del unesim Yahoo! Group til hodie.

Unesim periode (1921—1927) modificar

Li unesim publication conosset in Occidental es li libre Transcendent algebra, ideografie matematical, experiment de un lingue filosofic, de Jacob Linzbach, publicat in 1921. Totvez, on ne posse considerar ti-ci libre quam un “ovre litterari”[1].

Li unesim textu litterari quel on posse trovar in Cosmoglotta es Hymne de Kaarlo Hammar, traductet ex finn per K. J. Saarinen in Kosmoglott 1925[1].

Li sequent ovre litterari apparit in li Supplement al Kosmoglott 1 (annu 1926)[1]. Ti-ci revúe havet li scope publicar traductiones de textus scientic e litterari[1]. In li unesim numeró on trova traductiones de du poemas de Goethe fat de A. Toman: li verse 48 (anc si it aparit in Cosmoglotta quam 54) del textu Vier Jahreszeiten e anc un parte del poema Wandrers Nachtlied, li traduction esset del poema Über allen Gipfeln scrit li 6 sept. 1780[1].

A. Toman traductet anc poesies de Jaroslav Vrchlický[1]. In 1926 esset publicat Nationalism in Occidente, quel es es li traduction de A. Toman ex li anglesi del unesim capitul del libre Nationalism, publicat in 1918 per Rabindranath Tagore[1].

Li Periode de Vienna (1927-1949) modificar

Li duesim periode del historie de Occidental es li periode de Vienna, quel comensat in 1927 e extendet til 1949, til li change del nómine a Interlingue[1].

In Supplement al Cosmoglotta 7 (1927), on trova li traduction del Persian sententies de Saadi, e in Supplement al Cosmoglotta 8 (Marte 1927) on trova traductet Li Francia depos li guerre de Hermann Keyserling e un fragment de Suicide, de T. G. Masaryk[1].

In 1930, Ric Berger publicat Historiettes in Occidental, un compilation de historiettes originalmen publicat in li revúe Helvetia[1].

Anc in 1930 esset publicat Ú es mi hem?, de Konstantin Balmont, traductet de A. Toman in colaboration con M. Guilbert, A. Deminger e E. de Wahl[1].

In 1931 esset publicat li ovre Manuel Menendez, un ovre de Edmondo de Amicis quel esset traductet de A. Toman con li auxilie de Edgar de Wahl[1]. Anc in ti-ci annu Un descense in li Maelstrom, un ovre de Edgar Allan Poe, egalmen traductet de A. Toman in colaboration con Edgar de Wahl[1].

Jaroslav Podobský publicat Li Astres del Verne, un colection de poesies original in Occidental[1].

In 1938 Jan Amos Kajš publicat Krasina, raconta del subterrania del Moravian carst[1].

Inter li ovres original, on trova tis de A. E. Cortinas, quam Li vive pende a un fil, Li mendico, Li incarcerat princessa e Pro amore al musica; e li raconta Cacuma, de P. Dimitriev, publicat in Cosmoglotta A 143 (jan. 1949)[1].

Periode de stagnation (1950—1999) modificar

 
Un Adío, de Arvid Brenner, traductet in 1958 per Eric Ahlström.

Li periode de stagnation comensat in 1950, quande li Occidental-Union votat oficialmen por li changeament del nómine del lingue a Interlingue. Ti change esset acceptat con un 91% de suporte. Ti-ci periode durat til 1999, quande li unesim Yahoo! Group in Occidental esset fundat[1].

In ti-ci periode, Interlingua aparit in 1951 e mult del occidentalistes, includet Ric Berger, un del max important defensores del lingue, comensat apoyar li nov lingue del IALA quo significat un grand debilisation del movement[1]. Cosmoglotta continuat esser publicat, ma con min periodicitá til li punctu u li revúe cedet esser publicat in 1985. Secun Don Harlow, un autor esperantist, Adrian Pilgrim, li editor de Cosmoglotta in ti epoca, dit que Occidental posset esser descrit quam un “lingue mort”[1].

Li matre parla, un traduction de Josef Křesina ex li originale tchec de Jiří Marek, esset publicat in 1954.

Li alocution al chefes de Lebak, de Multatuli, esset traductet de Piet Cleij e publicat in 1955[1]. It es un fragment del ovre “Max Havelaar”, quel “esset un severi acusation contra li colonial sistema nederlandesi de ti epoca”[1].

In 1957, li Interlingue Institute Nederland publicat Camises Nuptial de Karel Jaromir Erben, traductet de Josef Křesina. In 1958, Eric Ahlström publicat Un adío, un traduction del libre de Arvid Brenner[1]. Del sam traductor es li libre Un desertor, originalmen scrit de Bo Bergman e publicat (li traduction) in 1958, annu in quel il anc publicat li traduction de Episode con perspectives, de Harald Herdal[1].

In 1964 Francis R. Pope publicat un libre titulat Poemas, quel es un colection de poemas traductet ex li german, francesi e anglesi[1].

Revivement in li internet (1999 til hodie) modificar

Li revivement del lingue Occidental comensat in 1999, quande li unesim Yahoo! Group in Occidental esset fundat. Ante to, li lingue havet un epoca de decadentie in li decennies de 1980 e 1990. On posse notar li creation del Wikipedie, quel atinget 5000 articules in 2020[1].

In ti-ci periode li majorité del textus (si ne omni) ha esset publicat ta.

Li unesim textu es un traduction de Li Cartusie de Parma, de Stendhal quel esset traductet de Robert Winter in 2011.

In 2012, Thomas Schmidt publicat Li Munde de Sandra in li jurnal por li internet nominat Posta Mundi, quel have publicationes in planlingues[1]. Il traductet e publicat Li litt prince in 2014.

In 2019, Dave MacLeod publicat Li Romance de Photogen e Nycteris[1].

Inter li annus 2021 e 2023, Vicente Costalago ha scrit quelc textus original quam Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas, Li tresor de Fluvglant, Subuqti e Verses escapat de mi mente; e traductiones quam Antologie hispan, Fabules, racontas e mites, e Antologie de poesie europan[1].

Altri scritor important es Dorlota Burdon, qui ha scrit divers racontas original, li max part de ili publicat in li revúe Posta Mundi. In marte 2024 ella publicat li traduction del ovre Li Lunatico de Khalil Gibran in Interlingue [2]

Autores modificar

Li principal autores que ha scrit litteratura original in Occidental es:

Vide anc modificar

Referenties modificar

  1. 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 1.19 1.20 1.21 1.22 1.23 1.24 1.25 1.26 1.27 1.28 1.29 Costalago, Vicente Litteratura in Occidental, in Cosmoglotta 329 (Januar-junio 2022), pag. 2-15
  2. Vide Li Lunatico che archive.org

Vide anc modificar

Ti-ci article usa contenete del magazine Cosmoglotta, numeró 329