Bulgares de Bessarabia

Li bulgares de Bessarabia (bulgaric бесарабски българи /besarabski balgari/) es un bulgaric minorité del region historic de Bessarabia, habitant partes de Ukraina contemporan (Oblast de Odesa) e Moldavia.

Loc e númere modificar

 
Regiones habitat de bulgares in Budzhak (púrpur)

In Ukraina, li númere de bulgares de Bessarabia es estimat ye plu quam 140 000 (li censu ukrainian del annu 2001 ha summat 204 600 bulgares, includent númere índeterminat de plu recent emigrantes). Ili es un majorité in li districte de Bolgrad e ili habita anc altri districtes in Budzhak in li Oblast de Odesa in Ukraina meridional. Benque Odesa, li cité capital del oblast, ne es un parte de Bessarabia, mult bulgares ha migrat a ta in annus recent.

Secun li censu moldavian del annu 1989, 88 419 bulgares ha vivet in li república, includent Transnistria. Li resultates del censu del annu 2004 di, que 65 072 bulgares de Bessarabia es in Moldavia (excludent Transnistria), concentrat precipue in Moldavia meridional - in li districtes de Taraklia (66% del pópulation o 28 500 homes) e Basarabeasca, ma anc in li unitá autonom territorial de Gagauzia (5,2% del pópulation o circum 8 000 homes). Li quotiente de bulgares in Transnistria es circum 2%.

Historie modificar

Li pópulation contemporan de bulgares ha pópulat li region in li fine del 18im e in li commense del 19im sécul in li témpor de feudal sedition in li Imperie Ottoman e pos li guerres russ-turk. Unde partícularimen fort de emigration ha apparit pos li guerres in li annus 1806-1812 e 1828-1829. Li colonistes ha venit de Bulgaria oriental contemporan, ma multis ha anc esset descendentes de bulgares occidental, quel ha migrat al ost in e ante li 18im sécul. Inter li bulgares, quel ha emigrat a Bessarabia, ha anc esset albaneses, quel ha anc pópulat Bulgaria oriental antey.

Pos que ili ha arrivat a Bessarabia, li bulgares ha etablisset su propri cités, per exemple Bolgrad (1819) e Komrat e circum 64 villages. In li annu 1856, pos li Contracte de Paris, Bessarabia ha esset dividet: li sud e li west, includent Bolgrad, Izmail e Kilia, ha esset incórporat a Moldavia (del annu 1861 - Reyia de Rumania), e li nord e li ost (circum Comrat) ha manet in li Russ Imperie. Un bulgar gymnasium (lycéo) ha esset etablisset in Bolgrad in li 28im de junio 1858, quo ha havet un effecte seriosi ye li developpament de bulgaric education e cultura; facticmen it es li prim modern bulgar gymnasium.

In li annu 1861, 20 000 bulgares del parte rumanian de Bessarabia ha migrat a Russia, u on ha donat land a les in li Guvernia de Taurida por remplazzar li nogaies, quel ha quittat li territoria del ancian Khanatu de Crimea.

Pos que li tot region de Bessarabia ha esset incórporat denov a Russia in li annu 1878, li processe de russification ha devenit plu fort, pro que mult bulgaric intellectuales ha retornat a novmen etablisset Principatu de Bulgaria por auxiliar edificar li state bulgaric. Li bulgaric minorité ha esset deprivat ye li jures ganiat durant li control rumanian.

Li tot Bessarabia ha esset cedet a Rumania in li annu 1918 pos li russ revolution e li collapsu del Russ Imperie. In contraste con li periode precedent de control rumanian, un majorité de jures cultural e educational del minorité bulgaric ha esset deprendet, quo ha causat un armat opposition, per exemple li Sedition de Tatarbunari (1924).

Li Pacte Mólotov-Ribbentrop (1939) ha causat un invasion de forties sovietic a Bessarabia e su inclusion al Union Sovietic. Benque ili ha esset un minorité officialmen acceptat in li Union Sovietic, li bulgares de Bessarabia ha perdit alcunc elementes de lor cultural identitá in li periode.

Un movement de national revification ha oríginat in li 1980im annus. Jurnales bulgaric ha esset públicat, associationes cultural e educational ha esset etablisset e li lingue bulgaric ha esset introductet a scholes local, precipue pos li dissolution del Union Sovietic - primarimen solmen quam un subjecte facultativ, plu tardmen quam obligatori. Li Association de Bulgares in Ukraina ha esset etablisset in li annu 1993. Un universitá instructent in li lingues bulgaric e moldavian ha esset etablisset in li annu 2004 in Taraklia.

Bulgares eminent de Bessarabia modificar